Członkowie Regionu Chełm Lubelskiej Grupy Wojewódzkiej IPA: kol. Grzegorz Pieczykolan, kol. Konrad Pawłoś oraz funkcjonariusze Komendy Głównej Straży Granicznej w Warszawie, Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej w Chełmie wraz z przyjaciółmi, w dniach 17-19 września 2021 r. porządkowali cmentarze legionowe na Wołyniu.
W tym czasie udało się uporządkować ponad 140 grobów na cmentarzu w Przebrażu, gdzie pochowani są legioniści pułków sformowanych w Rozprzy. Przebraże jest dawną polską miejscowością, która obecnie nosi nazwę Hajowe (Gajowe).
Nie zapomniano również o innych polskich nekropoliach, takich jak Polski Lasek koło Kostiuchnówki, gdzie znajduje się cmentarz powstały w czasie działań wojennych jesienią 1915 r. Jest on miejscem pochówku legionistów poległych w działaniach liniowych. W późniejszych latach miejsce wiecznego spoczynku znaleźli tu również żołnierze walczący w wojnie polsko-bolszewickiej.
Jednym z największych i najbardziej znanych cmentarzy legionowych jest Cmentarz w Wołczecku. Na południowo-zachodnim skraju wsi, na charakterystycznym niewielkim wzgórzu, porośniętym wiekowymi sosnami, pochowani są legioniści oraz żołnierze wszystkich walczących armii. Jednym z pierwszych pochówków był pogrzeb oficerów poległych 5 listopada 1915 r. podczas szturmu Polskiej Góry. Na wołczeckim cmentarzu chowano przeważnie rannych zmarłych w szpitalach polowych oraz żołnierzy poległych w walkach pozycyjnych. Podczas ofensywy Brusiłowa w lipcu 1916 r. cmentarz w Wołczecku został uszkodzony przez rosyjską artylerię.
Należy nadmienić, iż pamięć o polskich żołnierzach biorących udział w walkach na Wołyniu przeciwko Rosji bolszewickiej podtrzymują polscy harcerze z Centrum Dialogu Kostiuchnówka Chorągwi Łódzkiej ZHP.
Od 1998 r. sprawują opiekę nad miejscami pamięci związanymi z wojną Polski z sowiecką Rosją w latach 1919–1920. Harcerska Służba Pamięci ratuje, odnawia lub porządkuje polskie cmentarze i kwatery wojenne, pojedyncze groby na innych cmentarzach (wojennych i cywilnych), jak również mogiły indywidualne i zbiorowe, na które można natrafić w wielu miejscach na Wołyniu i Rówieńszczyźnie.
Osobą, która towarzyszyła uczestnikom wyjazdu podczas trzydniowego pobytu w Kostiuchnówce był harcmistrz Jarosław Górecki, sprawujący funkcję dyrektora Centrum Dialogu w Kostiuchnówce, a który wywodzi się z Hufca ZHP Zgierz im. Wojska Polskiego.
K.P.
